STRAJKU W STOCZNI GDAŃSKIEJ SIERPIEŃ 1980 198014 sierpnia - czwartek Przed rozpoczęciem porannej zmiany rozkolportowano w Gdańsku kilka tysięcy ulotek i
egzemplarzy Robotnika w obronie Anny Walentynowicz.
O 6:00 staja wydziały K-1 i K-3 Stoczni Gdańskiej, następnie dołączają C-3 i wydziały
silnikowe. o 9:00 wiec i proklamowanie strajku. Powstaje Komitet Strajkowy, który ogłasza
żądania: przywrócenie do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy, wzniesienie pomnika
pamięci ofiar Grudnia 1970 r., zagwarantowanie nierepresjonowania za udział w strajku,
podwyższenia płac o 2000 zł, zasiłki rodzinne jak w MO. Dyrekcja stoczni zgadza się tylko
na trzy pierwsze żądania.
Powstaje straż robotnicza; nie wpuszcza obcych na teren zakładu, sprawdza, czy nikt nie
wnosi alkoholu.
15 sierpnia - piątek Strajkuje Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a wkrótce prawie wszystkie pozostałe
stocznie i zakłady kooperujące, porty i komunikacja Trójmiasta.
O 12:00 władze przerywają łączność wybrzeża z resztą kraju.
Trwają rozmowy dyrekcji Stoczni z Komitetem Strajkującym.
16 sierpnia - sobota Oczekiwanie; dyrekcja akceptuje podwyżki, lecz nie gwarantuje ich na piśmie.
Ok. 15:00 Lech Wałęsa, przegłosowany przez większość członków Komitetu Strajkowego, ogłasza
zakończenie strajku. Jednak część stoczniowców deklaruje chęć kontynuowania strajku solidarnościowego,
gdyż z innymi zakładami władze nie podjęły rozmów. Wałęsa odwołuje swą poprzednią decyzję o zakończeniu
strajku. Ale część radiowęzła już nie działa. z innych megafonów dyrektor nawołuje stoczniowców do
opuszczenia zakładu. Większość pracowników wychodzi. Zostaje około tysiąca osób.
W nocy przybywaja do stoczni delegacje z dwudziestu jeden strajkujących zakładów. Powstaje
Międzyzakładowy Komitet Strajkowy i wydaje swój pierwszy komunikat. Jest on kolportowany w formie
ulotki.
Polska Agencja Interpress podaje informacje o zakończeniu strajku w Gdańsku.
17 sierpnia - niedziela O 9:00 msza św. w Stoczni Gdańskiej. Uczestniczy w niej 6000 wiernych. Po mszy przed drugą bramą
stoczni, gdzie w 1970 roku strzelano do robotników, zostaje umieszczony krzyż.
Następna msza św. gromadzi 6500 wiernych.
Do MKS-u przystępują dalsze przedsiębiorstwa i instytucje.
W lokalnym radio i w TV przemawia pierwszy sekretarz KW PZPR Fiszbach; stwierdza m.in., że
robotniczym dyskusjom towarzyszą wystąpienia ludzi ze Stocznią nie związanych.
18 sierpnia - poniedziałek Do Stoczni Gdańskiej wraca reszta robotników, którzy opuścili ją w sobotę. Dyrektor blokuje radiowęzeł. Odcinając obwód, pozbawia przy okazji szpital zakładowy energii elektrycznej. Apeluje
o powrót do pracy.
Na żądanie komitetów strajkowych władze miejskie zakazują sprzedaży alkoholu.
Wieczorem MKS skupia juz 156 zakładów. Każdy zakład przesyła do Stoczni dwóch delegatów,
reprezentujących Zakładowy Komitet Strajkowy. Powstaje Prezydium MKS.
Delegacja MKS składa wojewodzie gdańskiemu listę 21 postulatów strajkujących załóg.
Wieczorem Plenum KW z członkiem Biura Politycznego Kanią. w wypowiedziach elementy histerii; mówi się o terrorze Kaesów, o anarchii i siłach antysocjalistycznych.
Kontradmirał Janczyszyn stwierdza, że wojsko nie uczyni nic, co mogłoby zachwiać więź między nim
a społeczeństwem.
19 sierpnia - wtorek Delegacja MKS kieruje do premiera Babiucha pismo, żądając przystąpienia władz do rokowań.
Tymczasem 17 zakładów należących do MKS rozpoczyna osobne pertraktacje z przewodniczącym
Komisji Rządowej, Pyką. Część zakładowych delegacji to dyrektorzy i sekretarze organizacji
partyjnych.
Na spotkaniu w gdańskiej WRZZ, przewodniczący CRZZ, Szydlak, mówi do zgromadzonych przedstawicieli
rad zakładowych: "Nie oddamy władzy, nie podzielimy się władzą".
MKS wydaje oświadczenie, w którym informuje, że reprezentuje ponad 150 zakładów. We wszystkich
trwa strajk okupacyjny. Wyjątkiem są te, których funkcjonowanie jest społecznie niezbędne: Służba
Zdrowia, wodociągi, zaopatrzenie w żywność.
20 sierpnia - środa MKS wydaje oświadczenie, w którym stwierdza, iż najważniejszą sprawą jest powołanie niezależnych
związków zawodowych, jedynego gwaranta realizacji robotniczych postulatów.
Przewodniczący CRZZ, Szydlak, określa strajk jako przejaw działań wrogich sił, usiłuje reprezentować
robotników nie mając ich mandatu. Odpowiedzią jest wystąpienie strajkujących, partyjno-rządowych związków. Decyzje powzięto na posiedzeniu o godzinie 10:00.
Pod naciskiem załóg delegacje zrywają rozmowy z Pyką. w nocy Pyka zostaje odwołany.
Zatrzymywanie delegatów udających się ze Stoczni do swoich zakładów macierzystych, zdejmowanie
biało-czerwonych flag z samochodów delegacji, rewizje. Trwa to do piątku włącznie.
MKS reprezentuje już 304 strajkujące przedsiębiorstwa.
Odcięcie sie od KOR-u i Ruchu Młodej Polski jest wstępnym warunkiem podjęcia rozmów - podaje
lokalna prasa.
21 sierpnia - czwartek Do Gdańska przybywa Komisja Rządowa z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim. o 14:00 Jagielski
podejmuje kolejną próbę wymanewrowania MKS-u; proponuje tzw. rozmowy branżowe ministrów z "trójkami"
(dyrekcja, POP i Rada Zakładowa).
Jagielski przemawia w rozgłośni lokalnej; nieoczekiwanie przerywa po trzech minutach.
MO kontroluje drogi dojazdowe do stoczni, legitymuje i sprawdza wyjeżdżających.
Pod bramą Stoczni tłumy ludzi; przynoszą żywność, ciepłą odzież, kwiaty.
W związku z atakiem na siły "antysocjalistyczne" Wałęsa mówi: "Nikt nas nie inspiruje, ale znamy
działaczy KOR-u". Przedstawia sali działalność KOR-u.
W nocy wieści o przygotowywaniu desantu w celu uprowadzenia członków Komitetu Strajkowego i zniszczenia drukarni.
22 sierpnia - piątek Trwają, wbrew woli załóg, rozmowy ministrów z "trójkami". MKS stwierdza, że jest jedynym ciałem
mogącym podjąć dezycje o zakończeniu strajku, lecz po przeprowadzeniu z przedstawicielami Rządu.
Wieczorem MKS składa Jagielskiemu oświadczenie o gotowości do podjęcia rozmów na temat listy
postulatów.
23 sierpnia - sobota Wałęsa wzywa do zaprzestania represji wobec osób wspomagających strajk.
O 20:00 przybywa do Stoczni Komisja Rządowa, by podjąć rozmowy z MKS-em. Ich przebieg jest transmitowany przez radiowęzeł. Spotkanie, któremu przewodniczy Lech Wałęsa, ogranicza się do
wystąpienia Jagielskiego, nie odblokowano bowiem połączeń telefonicznych, czego domagał się MKS. Jagielski uchyla się od zajęcia jasnego stanowiska wobec postulatu utworzenia niezależnych związków,
odmawia publikacji w prasie żądań MKS-u, stwierdza, że konstytucja gwarantuje wolność słowa, lecz
wydawnictwa niezależne mają antysocjalistyczny charakter i są szkodliwe, zapewnia, że w Polsce nie
ma więźniów politycznych.
Ukazuje się nakładem "Wolnej Drukarni Stoczni Gdańskiej", pierwszy numer Strajkowego
Biuletynu Informacyjnego "SOLIDARNOŚĆ".
Późnym wieczorem przybywa do Stoczni delegacja MKS-u ze Szczecina. Towarzyszy jej wiceminister
Białkowski.
MKS zrzesza już 388 przedsiębiorstw.
24 sierpnia - niedziela W mieście kolportowane są ulotki KW FJN oskarżające MKS o odrzucenie propozycji prowadzenia rozmów
z Komisją Rządową.
Spotkanie Prezydium MKS-u z przybyłymi do Stoczni sygnatariuszami "apelu intelektualistów",
reprezentującymi różne dziedziny nauk społecznych.
Powstaje Komisja Ekspertów przy MKS w Gdańsku; w jej skład wchodzą: T.Mazowiecki, B.Geremek,
T.Kowalik, A.Wielowieyski, J.Staniszkis, W.Kuczyński, B.Cywiński.
25 sierpnia - poniedziałek Prezydium MKS-u prowadzi z wojewodą gdańskim pertraktacje w sprawie odblokowania telefonów. Łączność, jak obiecują władze, będzie przywracana w miarę postępu w rozmowach.
Delegacje zakładów wchodzących w skład MKS-u jednogłośnie postanawiają przerwać pertraktacje z Komisją Rządową.
W nocy spotkanie prezydium MKS-u z wojewoda gdańskim; ustalono podjęcie rozmów nazajutrz o 11:00. Wojewoda złożył obietnicę informowania o przebiegu rozmów w prasie
centralnej, radio i TV, a także odblokowania łączności telefonicznej.
Do Stoczni przybywają artyści Filharmonii Gdańskiej.
Wieczór Wybrzeża po raz pierwszy publikuje informacje o istnieniu MKS-u i listy 21 postulatów robotniczych.
26 sierpnia - wtorek O 11:00 przybywa do Stoczni Komisja Rządowa z wicepremierem Jagielskim. Stwierdza on, że przyczyną zablokowania łączności jest zerwanie sieci przez huragan. Omawia stanowisko rządu dotyczące poprawy warunków pracy i sytuacji materialnej, tj. postulatów 8 do 21. Zapewnia że zostaną spełnione w miarę realnych możliwości. Odpowiada Lech Wałęsa: "Najpierw należy omówić punkt 1, tj. sprawę wolnych związków zawodowych, gdyż bez uzgodnienia stanowiska w tej kwestii nie ma sesnu dyskusja o pozostałych postulatach". na salę obrad przybywa grupa ekspertów rządowych, prof. prof. Pajestka, Rajkiewicz, Jackiewicz. Dyskutowana jest kwestia konieczności utworzenia nowych związków. Stanowisko Jagielskiego: rozwiązanie sytuacji tkwi w odnowie ruchu związkowego przez wybory nowych władz. Opinia prezydium MKS-u: nie chodzi o rozwiązanie dotychczasowych, lecz o powołanie nowych związkówm, niezależnych od wszelkich manipulacji zewnętrznych. Przedmiotem pertraktacji winien być tryb przekształcania się Komitetów Strajkowych, Międzyzakładowych Komitetów Strajkowych i Komisji Robotniczych w niezależne związki zawodowe. Jagielski występuje z wnioskiem o powołanie grupy reprezentującej obie strony. Wniosek zostaje przyjęty. Wieczorem odbywa się pierwsze posiedzenie grupy roboczej.
Dziennik Bałtycki omawia 21 postulatów MKS-u.
27 sierpnia - środa Po południu kontynuowano rozmowy grupy roboczej na temat pierwszego punktu robotniczych żądań. Dyskutowano m.in. o sposobach przekształcania Komitetów Strajkowych w Komitety Założycielskie Wolnych Związków Zawodowych, o prawnych warunkach istnienia i działania związków, o ich udziale w podejmowaniu decyzji wewnątrzzakładowych i ogólnokrajowych.
Kolejna runda rozmów o 11:00 następnego dnia.
MKS reprezentuje już 500 przedsiębiorstw Gdańska i województwa.
Strajkowy Biuletyn Informacyjny "SOLIDARNOŚĆ" drukuje oświadczenia 36 dziennikarzy przebywających na Wybrzeżu. Protestują oni przeciwko celowej dezinformacji społeczeństwa, nieobiektywnym komentarzom centralnej prasy, utrudnieniom w przedstawianiu rzeczywistej sytuacji na Wybrzeżu, uniemożliwienia uczciwego wywiązywania się z obowiązków dziennikarzy wobec
społeczeństwa.
28 sierpnia - czwartek O 11:00 przybywa do Stoczni Komisja Rządowa. Problem nowych związków dyskutowany jest w grupie roboczej. Rozmowy ogólne dotyczą postulatów 3 i 4, a także cenzury i więźniów politycznych. Członkowie Prezydium MKS-u podkreślają, że brak wolności słowa i prawidłowego obiegu informacji jest jedną z przyczyn obecnego kryzysu. Postuluje się konieczność prawnej regulacji funkcjonowania organów ścigania i prokuratury.
Przybywają z recitalem poetyckim aktorzy Teatru Wybrzeża; są oklaskiwani przez 1000 widzów.
Lech Wałęsa wygłasza przy II Bramie przemówienie, w którym apeluje do załóg w całym kraju o poparcie, solidarność i zgłaszanie akcesu do MKS-u, lecz bez przerywania pracy.
Do 17:00 Komisja Rządowa nie zajęła stanowiska w sprawie wolnych związków zawodowych. Rozmowy zostają odroczone do następnego dnia.
29 sierpnia - piątek Komisja Rządowa nie przybyła na zapowiedzianą godzinę 12:00.
Przychodzi dalekopis o proklamowaniu solidarnościowego strajku w kopalni "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu.
Przybywa delegacja MKS-u z Bydgoszczy, reprezentującego 32 zakłady.
Przyjeżdżają delegacje zakładów pracy z Lublina, Bytomia, Wrocławia i Zagłębia Miedziowego, by wyrazic swe poparcie dla strajkujących i ich żądań.
Na pomnik Ofiar Grudnia 1970 r. i na rzecz MKS-u wpłynęło z całego kraju ponad 5 mln zł.
30 sierpnia - sobota Strajkujący Zarząd Portu Gdańskiego wysyła 60 osób na akcję żniwną do Sobieszewa, skąd m.in. dostarczana jest żywność dla strajkujących załóg.
O 10:30 rozpoczyna się trzecia tura rozmów między Prezydium MKS-u i Komisją Rządową. Parafowano uzgodniony wczesniej dokument dotyczący dwóch pierwszych postulatów.
"Postanawia się, że w zakładach pracy powstają Komitety Założycielskie WZZ lub Komisje Robotnicze. Wolne związki ograniczaja się do obrony praw pracowniczych, nie mają charakteru politycznego. Władza zobowiązuje się je zarejestrować i umożliwić im realne możliwości działania oraz podjąć stosowne inicjatywy ustawodawcze w oparciu o Konwencję 87 MOP. WZZ mają prawo do utworzenia własnej struktury organizacyjnej - nie wejdą do CRZZ, lecz będą mieś wpływ na zmiany ustawy związkowej. Zapewnia się prawo do strajku oraz bezpieczeństwo strajkującym i osobom wspomagającym".
Lech Wałęsa porusza sprawę ostatnich aresztowań w Warszawie i zwraca się do Jagielskiego o wypuszczenie więźniów. Jagielski nie zajmując stanowiska w tej kwestii przechodzi do omawiania projektu wspólnego oświadczenia o zakończeniu strajku. Sprawa projektu zostaje odłożona. Jagielski zapowiada swój powrót z Warszawy na 20:00.
Przybywają delegacje ze strajkujących zakładów Słupska i Łodzi oraz Warszawy: z Rady Zakładowej Uniwersytetu Warszawskiego, huty "Warszawa", "Tewy" i z Robotniczego Komitetu Solidarności w ZM "Ursus".
Burzliwa dyskusja między członkami Prezydium MKS a Plenum koncentrująca się wokół kwestii niezależności nowych związków od partii oraz ich zasięgu terytorialnego. Podjęto także sprawę więzionych działaczy opozycji demokratycznej.
31 sierpnia - niedziela Podpisywane są kolejne punkty z listy 21 postulatów. do punktu czwartego (zwolnienie więźniów politycznych) Prezydium MKS-u dodaje aneks z nazwiskami osób aresztowanych w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Jagielski nie chce zgodzić się na pisemną gwarancję, że więzieni członkowie i współpracownicy KOR-u wyjdą natychmiast z aresztu.
Członek Prezydium MKS-u, delegat Służby Zdrowia, Alina Pieńkowska, stwierdza: "Ta garstka ludzi wywalczyła wolność dla uczestników robotniczego protestu w czerwcu 1976 roku, teraz naszym obowiązkiem jest walczyć o wolność dla nich".
Wobec zdecydowanej postawy Prezydium i Plenum MKS-u Jagielski wydaje oświadczenie, że działacze opozycji demokratycznej zostaną zwolnieni w poniedziałek 1 września do godziny 12:00.
Nastepuje uzgodnienie stanowisk w sprawie kolejnych postulatów i o 17:00 zostaje podpisane porozumienie między Komisją Rządową a MKS-em, reprezentującym ponad 700 zakładów z całej Polski. Protokół końcowego porozumienia podpisano kilka godzin później w obecności wszystkich delegatów komitetów strajkowych zrzeszonych w MKS.
Ukazuje się dodatek nadzwyczajny Strajkowego Biuletynu Informacyjnego "SOLIDARNOŚĆ" (ukazało się 13 numerów), w którym ujawnia się redakcja; Biuletyn był redagowany przez Konrada Bielińskiego i Mariusza Wilka.
|